Zoek de hoogste leegte,
Bewaar de diepste stilte.
Dan verrijzen alle dingen tezamen.
Stil zittend aanschouw ik hun terugkeer.
Ja, alle dingen hebben hun bloeitijd,
en gaan dan terug tot waar ze vandaan kwamen.

Teruggaan tot de oorsprong heet: verstillen.
In stilte keer je terug tot je lotsbestemming.
Dat is het onveranderlijke.
Zij die het onveranderlijke kennen zijn verlicht.
Zij die dit negeren doen in het wilde weg rampzalige dingen.

Het onveranderlijke kennen maakt vergevingsgezind.
Wie vergevingsgezind is, is universeel.
Universeel zijn brengt soevereiniteit.

De soeverein vertegenwoordigt de hemel.
Van de hemel komen we bij Tao.
De Tao maakt dat alles voortduurt.
Ook al vergaat het lichaam, er is niets te vrezen.

(Lao Tze in ‘Het boek van de Tao en de innerlijke kracht’)

10 maanden was hij bewoner in het Hospice

In de mooiste kamer grenzend aan de tuin

Kamer Zwaan, met gratie, schoonheid en serene aanwezigheid

Passend bij de man die geschiedenis schreef

Eerst vooral hulp bij verzorging, voor zover mogelijk

Mobiel en hulp bij de douche

In ritme en structuur

Ontbijt aan tafel met thee en een wolkje melk

Daarna zitten voor de tuindeuren

Met uitkijk op de tuin

Muziek was zijn passie

In het verleden als muzikant

Consistent in gemoed en aanwezigheid

En dan….

Langzaam is er verlies van prana

Meer verzorging en handen aan bed

Focus om zijn 88^e levensjaar op aarde te bereiken

Met al zijn dierbaren om zich heen

De bijbel als stille  kracht op zijn nachtkastje

Rust en liggend in bed

Leefde hij zijn laatste dagen

In aanwezigheid van zijn Zwanenpartner

Bijzondere laatste momenten op aarde

In een resonantie van verbondenheid en aanvaarding naar alle naasten

Sprak hij zijn afscheid uit

En lag de weg vrij om het lichaam te verlaten

De nabestaanden delen de herinnering

Zijn mooie lach zal altijd een innerlijke aanraking blijven

In het kader van Afscheid & Overgang

~Door Irma ten Brink ~

Wie chronisch ziek is of getraumatiseerd, gaat vaak te rade bij allerlei artsen en therapeuten. Regulier en alternatief. Soms gaat het beter en lijkt de behandeling aan te slaan. Maar vaker blijft het chronische karakter aanwezig en leren we ermee te leven, zo goed en zo kwaad als dat gaat.

Zo verging het mij ook in het herstelproces van de ziekte van Lyme en in het herstelproces van een trauma. Totdat een heel andere zienswijze op het leven mijn pad kruiste. Deze zorgde ervoor dat beide vraagstukken (ongeveer tegelijkertijd) abrupt tot een einde kwamen.

Veel mensen hebben mij gevraagd hoe ik dat heb gedaan. En ik heb het mijzelf ook afgevraagd. Ik zie mensen die jarenlang vast blijven zitten, in mijn beleving soms onnodig lang.

De zienswijze die ik ontdekte onderscheidt drie componenten waar men zich normaliter weinig bewust van is. Deze staan los van de ziekte en los van de behandeling, maar zijn wel van wezenlijk belang voor het herstel.

Asha – de natuurlijke koers van het leven

Asha is een eeuwenoud begrip dat stamt uit de tijd van Zoroaster / Zarathustra. Het duidt op de natuurlijke koers van het leven.

Wanneer wij ziek worden is dat in Asha. En wanneer wij herstellen is ook dat in Asha.

Meestal herkennen we dat niet. Op het moment van ziek worden vinden we het moeilijk te aanvaarden. En wanneer we er klaar voor zijn om te herstellen zijn we vaak zo diep verwikkeld in de ziekte dat de ziekte deel van de persoonlijkheid is geworden. Door identificatie is de ziekte bij de persoon gaan horen, als een arm of een been.

Het herkennen van Asha is een diepe aanvaarding en acceptatie in ‘het is zoals het is’. Deze aanvaarding is een noodzakelijke voorwaarde voor herstel.

Wat van belang is hierbij te beseffen is dat ‘het is zoals het is’ een omarming en aanvaarding is van de situatie in dit moment. Dit is niet hetzelfde als ‘het is zoals het is voor de rest van mijn leven’. Niemand weet tenslotte wat de bedoeling is voor de rest van zijn leven.

Door in het moment te blijven, wordt de deur open gezet naar alle mogelijkheden. Dan is er ruimte voor verwondering.

Het is ook anders dan hoop, die kan leiden tot teleurstelling en verlies van vertrouwen.

Asha herkennen geeft een houvast in het vertrouwen dat het leven gaat zoals het gaat. Het leert ons om de aandacht te richten op de transcendentie van het leven die los staat van ziekte, los zelfs van het lichaam en los van identificatie.

De weg vinden in Asha

Om te herstellen is het vaak nodig om stappen te zetten. We kunnen kiezen voor medicijnen, psychologische begeleiding, een retraite, en nog veel meer. In het enorme aanbod van behandelingen is het onmogelijk om met enkel het verstand een goede keus te maken.

Asha wijst ons de weg, de kunst is hiernaar te luisteren. Asha laat de juiste stappen zien en helpt daardoor in het maken van de keuzes.

Asha laat de stappen vaak zien door bijvoorbeeld zogenaamde toevalligheden. Een persoon die toevallig ons pad kruist, een artikel in een tijdschrift dat we anders nooit open slaan, een omstandigheid die ons in een specifieke richting of op een specifieke plek brengt. Uiteraard is ook hier onder-scheidingsvermogen nodig. Niet elk advies is het antwoord op onze vraag en iets in ons moet ermee resoneren. Iets moet van binnen zeggen: ‘Ja, dat is het, dat klopt’.

Soms duurt dat even, hebben we het niet direct door, of is er eerst weerstand te overwinnen. Veelal zorgt het leven ervoor dat er een herhaling komt tot het wordt opgepakt en iemand zich opent.

Ook met het durven luisteren daarnaar en ruimte geven aan contemplatie, kan dit verhaal in Asha helder worden.

Leven in Asha vraagt dus om een continu luisteren en afstemmen wat in Asha de volgende stap is. Dit is en blijft een spannend en boeiend onderzoek elke dag weer.

Onze natuurlijke drive naar Wel-Zijn

De mens heeft een natuurlijk mechanisme om te overleven, te bloeien, gezond te zijn en Wel-Zijn te ervaren in het leven. Deze natuurlijke drive helpt ons ook tijdens ziekte en geeft de richting naar her-stel. Dit is de basis van het herstellende vermogen van de mens.

Herstellen in Asha

Door de lessen die we leren en de behandeling kan de ziekte op een gegeven ogenblik zijn functie vervuld hebben. Iedereen heeft daarin zijn eigen tempo. Vanaf dat moment kan herstel intreden. Soms kan dit net zo plotseling gebeuren als toen de ziekte ontstond.

Identificatie

Omdat de ziekte intensief kan zijn geweest en soms jaren het leven heeft bepaald, kan het zijn dat het zo bij het leven is gaan horen dat het deel van onszelf is geworden. Dit is identificatie met de ziekte en kan danig in de weg zitten op de weg naar herstel. In dat geval kan het zijn dat we onnodig ziek blijven.

Wanneer de ziekte op deze wijze bij het lichaam en de geest is gaan horen, is ‘loslaten’ het devies.

Afstemming

Iets loslaten waarmee wij zo verbonden zijn geraakt is lastig. Het klinkt misschien vreemd dat wij ons verbonden voelen met ziekte, maar onbewust werkt dat wel zo. De vraag is hoe laten wij los. En wat is dat eigenlijk, loslaten?

Om antwoord te vinden op deze vraag is het eerst van belang te beseffen dat de mens een trans-cendentaal wezen is. Dit gaat voorbij alles, omvat alles, transcendeert alles. Het gaat dus ook voorbij lichaam, geest en ziekte.

Omdat een chronische ziekte of trauma zo sterk verbonden is met lichaam en geest, is loslaten al-leen mogelijk wanneer we de identificatie met lichaam en geest zelf los laten. Dit doen we door afstemming.

Afstemming op onze transcendentale natuurlijke staat. Dit is een afstemming in denken, in voelen, in geloven, in dromen en wensen en in handelen. Elk moment van de dag. Vanaf het moment van wakker worden tot het moment dat we in slaap vallen.

In die afstemming en om los te laten, hebben wij een ander houvast nodig.

Abbah

Deze andere houvast is te vinden in de transcendentie van het bestaan.
In dat wat voorbij het persoonlijke gaat.
In dat wat er altijd is, voor de geboorte, tijdens het leven en na de dood.
In dat wat onnoembaar is terwijl iets in ons zeker weet dat het er is.
In Nâm Yoga noemen wij dit ‘dat’ Abbah, een klank zonder betekenis.
Maar die richting en houvast kan geven in afstemming.

Vertrouwd raken met deze aspecten

Deze afstemming is er doorgaans niet van de ene op de andere dag. Het is handig wanneer iemand ons de weg kan wijzen en wij hebben specifieke instrumenten nodig. Door beoefening, aandacht en tijd raken we er vertrouwd mee, kan het groeien en wordt die afstemming sterker dan de identificatie met lichaam en geest.

Onze identificatie met lichaam en geest is nodig in het dagelijkse leven, maar wanneer wij denken dat dit het enige is dat bestaat, kunnen wij er nooit los van komen en dus ook niet loslaten; er is dan immers niets anders om vast te houden.

Beter voorkomen dan genezen

Omdat afstemmen tijd en aandacht vraagt is het bijzonder zinvol om hier direct mee te beginnen. Bij voorkeur voordat we ziek worden, en anders direct tijdens het ziek zijn. Zo kunt u identificatie voorkomen of oplossen en kan de ziekte direct en gemakkelijk worden losgelaten wanneer het moment daar is.

Afstemming hoort echt niet alleen bij ziekte. Het is een innerlijke houding van openheid die bijzonder bijdraagt aan algeheel welzijn. Zo werkt het preventief om ziekte en ongeluk te voorkomen en draagt het bij aan een zinvol leven. Bovendien bereidt het ons voor op het onvermijdelijke sterven.

Het sterven

Ik stel mij voor dat het met de overgang van sterven niet anders is. Sterven is het ultieme loslaten van lichaam en geest. Deze desintegreren op het moment van sterven en kunnen geen houvast meer zijn. Wanneer de identificatie hiermee nog sterk is, ontstaat er angst. Alle houvast valt tenslotte weg. Dit bemoeilijkt het sterven en kan een onnodig lang lijden en een moeizame overgang veroorzaken.

Wanneer op dat moment de afstemming op de transcendentie groter is dan de identificatie met lichaam en geest, zal de overgang vloeiend gaan.

Nâm Yoga en Yoginâm Abbahjí

De instrumenten om mijn afstemming iedere keer weer te kunnen (terug)vinden en behouden, zijn de instrumenten van Nâm Yoga, de levensfilosofie van Yoginâm Abbahjí.

Iedere dag weer helpt dit mij opnieuw te luisteren naar de signalen van Asha, het vinden van de juiste afstemming en healing en verlichting te ervaren daar waar ik mij ervoor openen kan en er klaar voor ben.

Dankbaar voorbij woorden

Vanuit diepe dankbaarheid dat mijn weg mij naar Yoginâm Abbahjí bracht,
In dank voor alle lessen, healings en blessings die daarop volgden,
En dankbaar dat ik de afstemming mocht vinden die mij betekenis geeft, inspiratie, vreugde en ge-luk,
Is de natuurgeneeskundige bij wie ik mijn lichaam liet testen, verbaasd over mijn goede algehele gezondheid, ook daar ben ik dankbaar voor.

Dat het ook jou mag inspireren.

Chirurg Atul Gawande pleit voor de kunst van het sterven. Met die titel begint een interview met een mooi mens in Vrij Nederland. Een helder denker en betrokken arts en mens die een belangrijke bijdrage levert in de gezondheidszorg. Met zijn boek ‘Sterfelijk zijn’ pleit hij voor goede begeleiding bij sterven, tegen doorbehandelen tegen beter weten in en voor kwaliteit van leven tot het allerlaatste moment. “Een pleidooi waar Nâm Stervensbegeleiding direct in het verlengde kan worden geplaatst”, zegt Maria Kok.

Als (vrijwillig) zorgbegeleider in Hospice De Vier Vogels in Rotterdam is zij heel dicht bij mensen in de laatste periode van hun leven. Op een plek waar comfort, liefde en aandacht centraal staan. Een plek waar de medische wereld alleen nog doordringt in de vorm van palliatieve zorg en het verlichten van lijden.

Dit jaar kreeg haar zoon geheel onverwachts de diagnose ‘acute leukemie’. Vol vertrouwen in de wetenschap zag hij het behandeltraject tegemoet. Om dan geconfronteerd te worden met een wereld waarin nauwelijks gekeken wordt naar wie je bent als mens.

De aangeboden medicijnen en chemotherapie verlopen volgens schema’s en berekeningen die de computer voorschrijft. Als betrokkene, of als cliënt word je suf geslagen met statistieken, kansberekeningen en andere cijfers.

Met die ervaring in gedachte is het fijn te lezen dat een arts als Atul Gawande pleit om meer te kijken naar de mens. De vraag is hoe je dat dan kunt doen? Hoe kunnen we Ars Moriendi beoefenen? De Kunst van het Sterven èn de Kunst van het Leven?

Handvatten voor een antwoord op deze vraag vinden we in alle spirituele tradities. En dus ook in Nâm Yoga, waarin de essentie van spiritualiteit naar voren wordt gebracht.

“Het is van groot belang dat wij gaan beseffen dat aandacht, tijd en liefde de grootste behoefte is van mensen in deze fase van het leven, of bij ernstige ziekte. Zonder loze beloften of cijfers. Zonder oordeel. Ontdekken welke wensen er nog zijn, alle handelingen met liefde verrichten en zo het proces van ‘letting go’ ondersteunen. Die compassie geeft kwaliteit van leven en sterven.

Op school en op de universiteit kunnen wij werkelijk alles leren, maar…
Hoe wij afscheid kunnen nemen en de materiële wereld kunnen loslaten,
dat leren wij niet.”